Vấn đề giá vốn âm ở các phần mềm khác nhau có cách tính giá vốn khác nhau sẽ có nguyên nhân khác nhau. Ở đây trình bày logic ở phần mềm DanTriSoft sử dụng tính giá vốn hàng bán theo phương pháp bình quân gia quyền, với các phần mềm cũng dùng phương pháp tính giá vốn này thì về mặt logic cơ bản là giống nhau. Dưới đây là giải thích tại sao giá vốn hàng bán bị âm và cách làm đúng, tính đúng tính đủ.
 |
| Để tính giá vốn vào module quản lý tồn kho >> Tính giá vốn >> chọn thời gian và nhấn Tính |
Phần 1. Công thức tính giá vốn theo phương pháp bình quân gia quyền
Đây là công thức giá vốn hàng bán theo bình quân gia quyền (MAC):
Giá vốn (MAC) = (tiền hàng đầu kỳ + tiền hàng nhập trong kỳ)/(số lượng hàng đầu kỳ + số lượng hàng nhập trong kỳ)
Tiền hàng đầu kỳ = số lượng hàng đầu kỳ * giá vốn đầu kỳ này (tức giá vốn cuối kỳ trước).
Thông thường tiền hàng đầu kỳ sẽ là số dương. Nhưng có trường hợp Tiền hàng đầu kỳ là số âm vì: số lượng hàng đầu kỳ là số âm (do cho xuất kho âm) * giá vốn đầu kỳ (số dương) nên kết quả Tiền hàng đầu kỳ âm.
Tiền hàng nhập trong kỳ = số lượng hàng nhập kho (mua hàng) trong kỳ * giá mua của từng đơn hàng, luôn luôn là số dương.
Số lượng hàng đầu kỳ là số lượng hàng cuối kỳ trước, có thể là số dương hoặc số âm (vì có xuất bán mà không có nhập kho).
Số lượng hàng nhập trong kỳ: là số lượng hàng hóa được nhập kho (mua hàng) có trong kỳ, số lượng này luôn luôn là số lớn hơn hoặc bằng 0.
Tiền tồn kho (giá trị tồn) = giá vốn * số lượng hàng có trong kho ở thời điểm tính toán
Giá vốn ở đây được tính toán theo phương pháp bình quân gia quyền như mô tả ở trên. Nếu làm đúng chuẩn mực (có nhập kho, có giá vốn, kho hàng không để âm kho...) thì luôn là số dương, tuy nhiên vẫn có trường hợp là số âm vì các trường hợp bán hàng trước rồi mới nhập kho hàng hóa sau, tức xuất bán âm hàng.
Số lượng hàng có trong kho ở thời điểm tính toán: nếu làm đúng thì luôn là số dương, nhưng bán rồi mới nhập kho thì có thể xảy ra trường hợp kho hàng có số lượng âm.
Để công thức tính giá vốn DanTriSoft hoạt động bạn cần phải làm: vào module Tồn kho >> Tính giá vốn >> nhấn Tính giá vốn.
Phần 2. Giải thích một số trường hợp ở chức năng quản lý kho
Báo cáo tồn kho bị sai số liệu về giá trị (số tiền)
Đầu tiên cần hiểu rõ công thức tính giá vốn theo phương pháp bình quân (bình quân cuối kỳ, phương pháp bình quân) như sau (mô tả rất cụ thể ở trên):
Giá vốn (MAC) = (tiền hàng đầu kỳ + tiền hàng nhập trong kỳ)/(số lượng hàng đầu kỳ + số lượng hàng nhập trong kỳ)
Trường hợp 1: giá vốn rất vô lý nhưng công thức phần mềm là không sai, vậy lý do là vì đâu?
DanTriSoft lấy ví dụ này để bạn dễ hình dung trường hợp bạn sẽ cảm thấy rất vô lý này nhưng công thưc là không sai. Đây là nghiệp vụ khi bán hàng âm (tức bán trước nhập sau) cho bạn dễ hình dung:
Sản phẩm A trong kho đang tồn là 0, giá vốn hiện tại món hàng A được ghi nhận là = 100.000đ.
Cửa hàng bán âm 10 sản phẩm A (tức là chưa làm phiếu nhập kho và đã cho bán hàng trước), lúc này số lượng hàng tồn A = -10, và có giá vốn đang được tính cho hàng này là = 100.000đ.
Sau đó cửa hàng mới cho nhập kho 20 sản phẩm A với giá nhập = 150.000đ.
Lúc này theo công thức tính giá vốn:
Giá vốn (MAC) = (Giá trị tồn kho đầu kỳ + Giá trị nhập trong kỳ)/(số lượng tồn kho đầu kỳ + số lượng nhập trong kỳ), thay số vào ta được:
MAC = (-10 *100.000 + 20*150.000)/(-10 + 20) = 2.000.000/10 = 200.000đ.
Sau đó khi khách hàng bán hàng, lãi lỗ sẽ được tính dựa trên giá vốn (MAC) = 200.000đ.
Nếu tính như vậy sẽ làm giảm lãi thực tế của khách hàng đi rất nhiều. Và chúng ta sẽ cảm thấy thật vô lý do: giá vốn trước đây chỉ 100.000đ, lần này nhập hàng giá vốn cũng chỉ 150.000đ, lý luận cơ bản thì giá vốn phải nằm ở khoảng giữa từ 100.000 đến 150.000đ, vậy mà ở đây giá vốn ghi nhận đến 200.000đ. Lỗi ở đây là chúng ta đã nhập hàng trước, xuất hàng sau như giải thích ở trên.
Khắc phục:
Khắc phục:
Do đó để khắc phục, khi làm phiếu nhập kho hãy chọn ngày nhập kho trước khi phát sinh nghiệp vụ bán hàng để tránh tình trạng hàng hóa bị âm. Cách đơn giản nhất là hãy chỉnh lại phiếu nhập kho ở mục ngày nhập kho vào đầu tháng/đầu kỳ... để đảm bảo rằng không có nghiệp vụ xuất bán hàng âm. Sau đó nhấn lại chức năng Tính giá vốn để phần mềm tính toán lại, khi đó giá trị (tiền) của giá vốn sẽ không còn bị âm nữa.
Hoặc nếu xem báo cáo trong dài hạn thì giá vốn sẽ dần dần được điều chỉnh để về với mức bình quân chính xác.
Hoặc nếu xem báo cáo trong dài hạn thì giá vốn sẽ dần dần được điều chỉnh để về với mức bình quân chính xác.
Trường hợp 2: Giá trị tồn kho cuối kỳ bị âm
Nguyên nhân 1: Vì để thuận tiện cho khâu bán hàng, phần mềm cho phép xuất quá số lượng tồn (xuất âm hàng).
Lưu ý quan trọng: Phần mềm Dân Trí Soft cho phép xuất kho âm vì nếu ràng chặt không cho xuất kho âm sẽ gây khó khăn việc bán hàng (muốn không xuất kho âm thì nghiệp vụ nhập kho phải làm tức thời mà cái này không phải cửa hàng/doanh nghiệp nào cũng đủ nhân lực thực hiện), nên khi dùng với phương pháp tính giá Bình quân cuối kỳ, để tính toán giá trị (số tiền) cần phải đảm bảo số lượng tồn kho đến cuối kỳ tính giá (tháng/quý) không bị âm (>=0). Do đó cần kiểm tra lại kho hàng nếu số lượng bị âm thì phải cân chỉnh để không bị âm. Nếu số lượng âm thì giá trị (số tiền) tồn kho sẽ bị âm.
Hoặc một số trường hợp khác theo suy luận được mô tả chi tiết ở công thức bên trên.
Nguyên nhân 2: Với cửa hàng/công ty có phân chia ra nhiều kho để quản lý.
Hệ thống đang tính bình quân trên nhiều kho (không theo kho) mà vật tư hàng hóa thì lại có trên nhiều kho dẫn đến kho thì có giá trị âm, kho lại có giá trị dương. Tương tự như nguyên nhân 1, hãy kiểm tra lại kho hàng và cân chỉnh kho cho thật sự chính xác theo đúng thời gian xuất - chuyển - nhập kho để công thức tính toán mới đúng được.
Khắc phục:
Do đó để khắc phục, khi làm phiếu nhập kho hãy chọn ngày nhập kho trước khi phát sinh nghiệp vụ bán hàng để tránh tình trạng hàng hóa bị âm. Cách đơn giản nhất là hãy chỉnh lại phiếu nhập kho ở mục ngày nhập kho vào đầu tháng/đầu kỳ... để đảm bảo rằng không có nghiệp vụ xuất bán hàng âm. Sau đó nhấn lại chức năng Tính giá vốn để phần mềm tính toán lại, khi đó giá trị (tiền) của giá vốn sẽ không còn bị âm nữa.
Trường hợp 3: Trong kỳ số lượng hết (chính xác bằng=0) nhưng giá trị (số tiền) lại >0 với phương pháp bình quân cuối kỳ.
Nguyên nhân: Trong kỳ có giá nhập xuất có sự chệnh lệch lớn => Tại 1 thời điểm trong kỳ khi kho xuất hết số lượng thì giá trị có thể bị âm hay dương nhưng cuối kỳ thì số lượng hết giá trị hết.
Giải pháp: Lý do số lượng hết giá trị còn là do đặc thù của phương pháp bình quân cuối kỳ. Giá trị nhập kho trong kỳ chênh lệch nhiều. Trường hợp dữ liệu có giá trị nhập trước thấp, sau đó trong kỳ hoặc cuối kỳ giá trị nhập cao hơn thì các chứng từ xuất đầu kỳ sẽ có giá trị cao => Trong trường hợp này hoàn toàn không sai. Phương pháp này đảm bảo số lượng cuối tháng giá trị không âm là đúng. Với trường hợp này, vào cuối kỳ tháng tiếp theo hệ thống sẽ tính toán lại vẫn đảm bảo giá trị là đúng nhé.
Hy vọng với những giải thích ở trên bạn sẽ hiểu được tại sao giá vốn hàng bán bị âm, cũng như cách xử lý để tính đúng tính đủ giá vốn.
Theo DanTriSoft
